Kibele
Efsaneye önce Kibele’ nin kocası Attis’ ten başlayalım Attis, Sakarya nehrinin güzel kızı Nana’ nın oğludur. Nana bir gün bir badem alır ve bağrına basar. Badem bembeyazdır. Hamile kalır. Doğacak çocuk Attis’tir.
Kibele, Attis’i her şeyden çok sever. Attis de Kibele’ye sevdalıdır. Aralarındaki sevgi sonsuzdur. Ama bu sevginin ne olduğu pek kestirilemez. Bir zaman sonra Attis ölümlü bir kızla evlenmek için hazırlık yapmaya başlar Sevgilisi Kibele’ yi ihmal eder.
Sevgilisinin evlilik hazırlıklarını öğrenen Kibele çılgına döner. Ne yapacağını bilemez. İçinde Attis’ e karşı büyük bir kin oluşur. Günlerini ıstırap ve acı içinde kıvranarak geçirir.
Bu arada Attis düğün hazırlıkları yapmaktadır. Düğün dernek kurulur. Eğlencenin en hareketli bir anında Kibele düğüne gelir. Eğlenen insanlara görünerek onların korkudan delirmesine neden olur. Olanları izlemekten başka elinden bir şey gelmeyen Attis can havliyle dağlara kaçar. Baktı ki kurtulamayacak kendini kayalıklardan aşağı atar. Akan kanları toprağa karışır. Kanı, topraktan menekşe olarak tekrar dünyaya döner.
Bazı efsanelerde bu olay farklı anlatılır.
Artis, Kral Midas’ın kızı ile evlenmek için hazırlıklar yaparken, Tanrıça Kibele yanlarına gelir. Aralarında çıkan tartışmadan sonra Attis kendi kendini hadım eder. Attis’in akan kanlarından bir yıl sonraki bahar ayında çam ağadan yeşerir.
Efsaneyi anlatanlara göreher yıl badem ağaçları erkenden açar. Çiçekleri bembeyazdır. Baharın gelişinin müjdecisi olan bademler, aynı zamanda yeniden doğan Attis’in gelişini haber verirler. Her yıl kış mevsiminde ölen Attis, baharda yeniden dünyaya gelir.