Anadolu Efsaneleri: “Ejder ve Çoban”
Erzurum – Bingöl yolu üzerinde küçük bir ilçemiz vardır: Çat. Erzurum’dan itibaren Çat’a kadar yol pek iyi değildir. Fakat Çat’dan sonra o yolu da bulamazsınız. Kağnı tekerleklerinin oyduğu yolun ortası, yanlarından yer yer 35-40 santimetre daha aşağıdadır. Bu yol üzerinde, Çat’a bağlı iki küçük köy arasında dikkatleri üzerine çeken kayalar vardır. iki ayrı efsanenin birleşmesinden meydana gelen güzel bir hikayeye sahip olan bu taşlar için köylüler şunları anlatmaktadır:
Kurbanlı (Erzani) köyü ile onun mezraı olan Başköy arasındaki eteklerde sürüsünü otlatan çobanın biri karşısında büyük bir ejder görünce korkusundan ne yapacağını şaşırır. Çoban, Aktaş adı verilen mevkiden ikindiye doğru sürüsünü köye doğru getirirken gördüğü bu ejderi taş etmesi için Allah’a yalvarır, bu İsteğinin yerine gelmesi halinde de O’na yedi kurban keseceğini adar.
Çobanın duası kabul olur, kendisinin ve sürüsünün üzerine doğru gelmekte olan ejder taş kesilir. Artık rahata kavuşan çoban köyüne döner ve kurban kesmeyi ihmâl eder. Nasılsa hatırladığı bir gün saçları arasında yakaladığı yedi biti öldürerek adağının yerine geldiğini kabul eder. Çobanın bu hareketi karşısında Allah da onu ve sürüsünü taş etmek suretiyle cezalandırır.
Bugün, Çat-Bingöl yolundan geçenler taş çoban ve sürüsüyle birlikte aynı akıbete uğrayan ejderi de görürler. Yalnız şu farkla ki, ejderin başı yolun bir tarafında, vücudu diğer tarafındadır.