Ferhat ile Şirin Hikayesi
Asıl adı “Hüsrev ile Şirin”olan bu hikaye, Ali Şir Nevai, Lemii gibi şairlerin olayın üçüncü kişisi olan Ferhat’ı ön plana çıkararak “Ferhat ile Şirin” adlı mesneviler yazmaları sonucu Anadolu da bu adla tanınmıştır.
Hikaye Anadolu efsanelerinde analtılanlara göre Amasya’da geçmektedir. Ferhat Amasya’da yaşayan bir nakkaştır. Şirin’de Azerbaycan da yaşayan Erzen kentini hükümdarı Mehmene Banu’nun kızkardeşidir. İki genç Ferhat’ın Mehmene Banu’nun Şirin için yaptırdığı sarayın duvarlarını süslemesi sırasında birbirlerine aşık olur. Birbirini seven gençler gizliden gizliye görüşmeye başlar. Bunu duyan Mehmene Banu Ferhat’ı önce Kale-i Ahenin’e hapseder, daha sonra da kentten çıkıp gitmesi şartıyla bağışlar. Bu sırada Amasya’da hüküm sürmekte olan Hürmüz Şah, Ferhat’ın başından geçenleri duyar ve onu korur. Daha sonra da Şirin’i Mehmene Banu’dan ister. Mehmene Banu’nun bu isteği reddetmesi üzerine iki hükümdar arasında savaş başlar. Savaşın sonunda Hürmüz Şah, Şirin’i Amasya’ya götürür. Bu sırada Şirin’e kendisi aşık olur. Bu yüzden Ferhat’a Şirin’i alabilmesi için olmayacak bir işi başarmasını söyler. Elma Dağı’nı delip arkasındaki suyu kente getirmesini söyler, Ferhat dağı deler ancak tam su yollarını tamamlayacağı sırada bir cadı (bazılarına göre Şahın dadısı) Ferhat’ın yanına gelip Şirin’in öldüğünü söyler. Ferhat üzüntüsünden Külüngünü havaya fırlatır ve külüngünün başına düşmesi sonucu ölür. Bu sırada Ferhat’ı görmeye gelen Şirin onun öldüğünü görünce bıçağını çıkarıp kendi canına kıyar. Cadıyı da dağdan inen bir aslan parçalar. Hürmüz Şah Ferhat ile Şirin için bir tören düzenletir ve ikisini de aynı mezara gömdürür.
Her mevsim mezarda iki gül bitermiş, sevenlerin anısına, iki gülün arasında bir de kara çalı bitermiş, iki sevgiliyi, iki gülü ayırmak için.