Kisra’nın Oğlu Hürmüz’e Öğüdü

Hikaye Oku: İşittim ki, Nüşirevân, ölüm döşeğinde iken, oğlu Hürmüz’e şu öğütleri vermiştir: “Fakirlerin gönüllerini gözet. Yalnız kendi rahatını düşünme. Eğer sen yalnız rahatını düşünecek olursan, senin ilinde kimse rahat edemez. Çoban uyumuş, kurt sürüye dalmış! Bunu akıllı insan kabul etmez. Fakirleri koru ki, şahlar halkı sayesinde taç taşımaktadır. Padişah bir ağaca benzer, kökü ahalidir. Ağaç ise kökünden kuvvet alır. Elinden geldiği kadar halkın gönüllerini yaralama! Eğer yaralarsan kendi kökünü baltalamış olursun!

Eğer sana, doğru bir yol lazımsa, padişahların yolu ümit ve korku yoludur. Bir insanda iyilik ümidi, kötülük korkusu olunca akıllılık ona tabiat olur. Eğer bir padişahta bunun her ikisini bulursan; onun ikliminde, mülkünde sığınak bulursun. Çünkü padişah, Cenâbı Hakk’ın lütfuna ümitvar olduğu için halka merhamet eder. Saltanatı elinden gider diye korktuğu için de halka zarar vermekten korkar.

Bir padişahin tabiatında ümit ve korku yoksa o iklimde rahatın kokusu bulunamaz. Öyle bir padişahın mülkünde bulunduğun zaman, ayağın bağlı ise (evli isen), zulme ve cefaya razı ol, otur; yok tek at, tek mızrak isen (bekâr isen) başını al başka yere kaç!

Bir iklimde halkı padişahtan memnun görmezsen, o iklimde refah, saadet arama!

Kafa tutan zorbalarla, yol kesen asilerden çok, Allah’tan korkmayandan kork! Bir padişah, halkının gönlünü kırıyorsa, o memleketin bayındır olmasını ancak rüyada görür. Bir memleketin harap, padişahın kötü şöhretli olması zulümden ileri gelir. Bu sözün hakikatini ancak ince ve derin düşünen kimse bulur. Halk saltanatın yardımcısı olduğu için onlara zulmetmek iyi değildir.

Köylüyü, çiftçiyi kendi faydan ve huzurun için gözet! Çünkü ücretle çalışan aldığı ücretten memnun olursa, daha çok iş yapar. Hem de kendisinden iyilik gördüğün kimseye kötülük etmek erlik, insanlık değildir.

Bostan- Bilgelik Hikayeleri